ДАҒДАРЫС КЕЗІНДЕ ЦИФРЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ: ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ҮШЖАҚТЫ ГУМАНИТАРЛЫҚ ӘРІПТЕСТІКТІ НЫҒАЙТУ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Бұл мақалада дағдарыс жағдайында гуманитарлық ден қоюдың негізгі құралы ретінде цифрлық ынтымақтастық феномені талқыланады. Қазіргі замандағы дағдарыстар – пандемиялар, дүлей зілзалалар, әскери қақтығыстар мен әлеуметтік-экономикалық дүркін-дүркін жағдайлар мемлекеттің, бизнес пен қоғамның күш-жігерін ықпалдастырудың жаңа тетіктерінің қажеттілігін әшкереледі. Цифрлық технологиялар іс-қимылдарды жедел үйлестіруге, ресурстарды жұмылдыруға және түрлі әлеуметтік топтар арасындағы сенімді нығайтуға мүмкіндік береді.Халықаралық тәжірибені (Эстония, Финляндия, Оңтүстік Корея, Сингапур, Түркия) және қазақстандық тәжірибені (электрондық үкімет, GovTech, 2024 жылғы су тасқыны кезеңіндегі волонтерлік бастамалар) талдау негізінде цифрлық ынтымақтастықтың күшті және әлсіз жақтары анықталды. Цифрландырудың жетекші елдерінде ол құқықтық базаны, дамыған инфрақұрылымды, жеке сектордың интеграциясын қамтитын институционалдандырылған процесс ретінде дамып келеді.Қазақстанда цифрландыру айтарлықтай табысқа қол жеткізді (eGov, Smart Data Ukimet, Ashyq), бірақ цифрлық теңсіздік, сенімнің жоқтығы және платформалардың фрагментациясы проблемалары сақталып отыр. Ұлттық цифрлық гуманитарлық платформа құру, цифрлық волонтерлік қызметті институционалдандыру, сондай-ақ дағдарыстарды болжау үшін Big Data және жасанды интеллектті пайдалану жөніндегі шаралар ұсынылады. Цифрлық ынтымақтастық технологиялық процесс ретінде ғана емес, сонымен қатар сенімге, әділеттілікке және ынтымақтастыққа негізделген әлеуметтік келісімшарттың жаңа нысаны ретінде қарастырылады.
Article Details
##submission.citations##
Fukuyama, F. (1995). Trust: The social virtues and the creation of prosperity. Free Press. https://archive.org/details/trustsocialvirtu00fuku
Ibn Khaldun. (1967). The Muqaddimah: An introduction to history. Princeton University Press. https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691166285/the-muqaddimah
Machiavelli, N. (2001). Государь. Москва: Мысль. https://az.lib.ru/m/makiavelli_n/
Balasagunı, J. (1986). Qútty bilik. Алматы: Ғылым. https://kitap.kz/book/qutty_bilik
Al-Farabi. (1975). Философиялық композициялар. Алматы: Ғылым. https://kitap.kz/book/alfarabi
Dunleavy, P., Margetts, H., Bastow, S., & Tinkler, J. (2006). Digital era governance: IT corporations, the state, and e-government. Oxford University Press. https://global.oup.com/academic/product/digital-era-governance-9780199296194
Meyer, E. T., & Schroeder, R. (2015). Digital humanitarians. CRC Press. https://doi.org/10.1201/b19096
World Bank. (2020). GovTech: Putting people first. World Bank. https://documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports/documentdetail/584821600423810083/govtech-putting-people-first
e-Estonia Briefing Centre. (2023). Digital society report. e-Estonia. https://e-estonia.com
Ministry of Finance of Finland. (2022). Open data and crisis response. Ministry of Finance of Finland. https://vm.fi/en/open-data
Government of Korea. (2021). Smart disaster management system. Ministry of the Interior and Safety. https://www.mois.go.kr
Smart Nation Singapore. (2022). Annual report 2022. Smart Nation and Digital Government Office. https://www.smartnation.gov.sg
AFAD Turkey. (2023). Digital response to earthquake report. Disaster and Emergency Management Authority (AFAD). https://www.afad.gov.tr
Ministry of Digital Development, Innovations and Aerospace Industry of the Republic of Kazakhstan. (2022). Digital Kazakhstan. MDDIAI RK. Retrieved from https://www.gov.kz/memleket/entities/mdai